İnsanlar çeşitli fiziksel, zihinsel veya duygusal uyarılar sonucu strese girerler. Yaşamımızdaki bazı stresli durumlar kişiliğimizin en iyi yönlerinin açığa çıkmasını sağlayabilir; ancak aşırı veya uzun süreli stresle başa çıkamayabilir ve hatta böyle durumlar karşısında hastalanabiliriz. Herkesin, yaşamda kaçınılmaz olan stresle başa çıkmanın etkili yollarını öğrenmesi gerekir.
Stresle mücadele süreci heyecanlı, uyarıcı veya güçlendirici olabilir. Bazı insanlar devamlı stresli olmaktan kuvvet bulurken, pek çoğumuz fiziksel problemler veya “sıkıntı” yaşamaya başlamadan önce, bununla ancak belli bir süre başa çıkabiliriz.
Normalde, stres hormonlarının seviyesi stres ortadan kalkınca düşer ve rahatlarsınız. Stres devam ederse veya sık sık tekrarlarsa ya da ne kadar önemsiz olursa olsun her şeye sıkıntıyla tepki vermeye başlarsanız, stres hormonlarının seviyesi daima yüksek kalır. Araştırmalar, hastalıkların yüzde 75′inin stresle ilişkisi olduğunu ortaya koymaktadır.
Strese bağlı hastalıklar arasında; yüksek tansiyon, kalp krizi, felç, depresyon, anksiyete, kronik yorgunluk sendromu, irritabl bağırsak sendromu ve diğer sindirim bozukluktan ile obezite, migren ve solunum problemleri vardır. Devamlı olarak stresli olmak bağışıklık sistemini bozar ve enfeksiyonlara, kansere ve bağışıklık sisteminin vücudun kendi hücrelerine saldırdığı otoimmün hastalıklara yakalanma riskini artırır. Romatizmal artrit, lupus (deri veremi), tiroid hastalığı, aneminin bazı türleri ve üreme sorunları otoimmün hastalıklara örnek olarak gösterilebilir. Sigara içmek, aşırı yemek ve sık görülen diğer bağımlılıklar genellikle stresle ilişkilidir.
Bunu biliyor muydunuz?
Stres; damarları, kalp ve kasları harekete geçmeye hazırlayan adrenalin ve kortizol hormonlarının daha fazla salgılanmasını tetikler. Bu “savaşma veya kaçma” tepkisi, potansiyel bir tehlike karşısında mücadele ederek veya ondan kaçarak kendinizi korumanıza yardımcı olur.
Korunma
Stres yaratan olayları önlemek her zaman mümkün değildir; ancak bunlara karşı vereceğiniz tepkiyi değiştirebilirsiniz. Stres yönetimi tekniklerini öğrenmek suretiyle, kendinizi yeniden stresli hissettiğiniz zaman durumunuza uygun olanı seçip kullanabilirsiniz. Bu teknikler stres hormonlarının seviyesini düşürmeye ve yaşamın getirdikleriyle başa çıkmaya yardımcı olur. Büyük, ikinci, ortanca ya da küçük kardeş veya tek çocuk olmanız, yaşınız, cinsiyetiniz, tahsil seviyeniz, tecrübeleriniz, kişiliğiniz, beklentileriniz ve sağlığınız gibi pek çok şey strese karşı verdiğiniz tepkiyi etkilemektedir.
Stres nedenleri
Devamlı stresin yaygın nedenleri şunlardır:
- Kayıp veya mahrumiyet
- Kötü ilişkiler
- Parasal endişeler
- İşsizlik
- Zamanı iyi değerlendirememek
- Yeterli eğlence veya rahatlama yaşanmaması
- Sıkıntı
- Hastalıklar
Tedavi (Doğal Yöntemler & Bitkisel Çözümler)
Genel tedbirler: Stres yönetiminin ilk adımı sizde neyin veya kimin stres yarattığını ve buna karşı nasıl bir tepki verdiğinizi tespit etmektir. İkincisi, size uygun olmayan bir işten ayrılmak, imkânlannızla orantılı bir yaşam sürdürmek ve işyerinizde daha rahat bir ortam yaratmak gibi bazı şeyleri gerçekleştirerek kaçınılabilir streslerden kurtulmaktır. Stres yönetiminin üçüncü unsuru ise gerginlik yaratan durumlara yapıcı bir şekilde karşılık vermenize yardımcı olacak teknikleri kullanmaktır.
Stres belirtileri
Stres hormonlarının uzun süre yüksek seviyede kalması aşağıdaki zihinsel ve fiziksel semptomlardan bir veya birden fazlasını doğurabilir:
- Hızlı kalp atışı.
- Hızlı ve yüzeysel nefes alma.
- Ağız kuruluğu.
- Zayıflama veya şişmanlama.
- Hazımsızlık.
- Tekrarlayan enfeksiyonlar.
- Ağlamaklı olma.
- Baş ağrısı.
- Konsantrasyon bozukluğu.
- Uyuma güçlüğü
Beslenme: Stresli dönemlerde vücut, besinleri normal zamanlardan daha hızlı harcar. Bu eksiklikleri yediğiniz yiyeceklerle veya takviyelerle yerine koymadığınız zaman vücutta birtakım eksiklikler oluşur ve sonuçta bağışıklık sisteminiz zayıflar.
- Düzenli yiyin ve öğünler sırasında rahat olmaya çalışın.
- A, B, C ve E vitamini, flavonoidler, kalsiyum, magnezyum, selenyum ve temel yağ asitleri bakımından zengin yiyecekler yiyin.
- Kafein ve alkol tüketimini azaltın.
- Daha fazla meyve, sebze ve tam tahıllı gevrekler yiyin. Hayvansal protein tüketimini azaltın ve bağışıklık sistemini zayıflatan, beyaz unla yapılmış veya şeker katkılı işlem görmüş yiyecekleri daha az yiyin.
- Her gün çoklu vitamin ve mineral takviyesi alın.
Her gün 30 dakika yapacağınız hareketli bir egzersiz, stres hormonlarının fazlasını yok ederek endorfin gibi moral yükseltmeye yarayan kimyasalların kandaki seviyesini yükselterek sıkıntıları azaltır.
Aromaterapi: Rahatlatıcı yağlar kullanın; masaj yapmak, küvete katmak, yağdanlığa veya kâğıt mendile damlatarak teneffüs etmek için. Kendinize masaj yapın veya birinden size yapmasını isteyin. Bir çorba kaşığı tatlı badem veya üzüm çekirdeği yağına toplam sekiz damla lavanta, fas turuncu ve/veya ylang ylang yağı ekleyerek hazırlayacağınız masaj yağını kullanın. Bu yağ karışımının, gerginliği azaltmaya yardımcı olması için şiatsu boyun ve omuz masajı için de kullanabilirsiniz.
Meditasyon: Meditasyonun sakinleştirici etkisi -konsantrasyon ve huzur- stresi yaratan unsurlardan uzaklaşma hissi uyandırmaya yardımcı olur. Temel meditasyon tekniklerini derslere katılarak öğrenebilirsiniz. Her gün meditasyona zaman ayırın.
Bitkisel ilaçlar: Sakinleştirici bitki çayları stresli olduğunuz zamanlarda fayda sağlar. Günde bir veya iki kez bir bardak papatya, kedi otu, misket limonu çiçeği veya yonca çiçeği çayı için.
Çiçek özleri: Tarifi sizin zihinsel durumunuza ve kişiliğinize uygun olan çiçek özünü seçin. Duruma uygun çiçek özleri:
- Bach’ın Kurtarma ilacı:ani şok durumunu takiben hissedilen derin acı için
- Zeytin:uzun süren stresli bir dönemden sonra hissedilen bitkinlik için.
Diğer tedavi yöntemleri: Stres yönetimi tekniklerinizi desteklemek ve stresle başa çıkmakta sizi zorlayan nedenleri gözden geçirmek için bir danışman veya psikoterapist ile görüşebilirsiniz. Akupunkturun yanı sıra egzersiz ya da fiziksel ça-hşmalan içeren (tai chi, masaj ve yoga gibi) pek çok tedavi yöntemi de strese bağlı semptomları hafifletebilir.
Ne Zaman Tıbbi Yardım Gerekir?
- Yaşadığınız stresten, işiniz veya ilişkileriniz olumsuz şekilde etkilenecek kadar bunalırsanız.
- Yaşadığınız stresin, çarpıntı, nefes darlığı veya baş ağrısı gibi fiziksel semptomları varsa.
