Şişmanlık vücutta yağ dokusunun artması olarak tanımlanır. Genetik sebepli olabileceği gibi çevresel etmenlerden de etkilenir. Vücuda alınan enerji harcanan enerjiden fazlaysa vücut yağ depolamaya başlar, bu durum şişmanlığı birinci basamağıdır.
Enerji değeri yüksek, besin değeri düşük gıdalarla beslenmek şişmanlık için risk oluşturur ve şişmanlık yapan besinler olarak tanımlanabilir. Karbonhidrat ve yağların aşırı tüketimi şişmanlığa neden olur.
Karbonhidratlar
Karbonhidratlar arasından en sık şişman nedeni olan besinler şekerli tatlılardır. Vücut basit şeker de denilen glukoz veya fruktozu sindirdikten sonra insülin hormonunu uyararak hızlıca kanda bulunan şekerin karaciğere gitmesini ve depolanmasını ister. İnsülin etkisiyle kısa sürede kandan çekilen şeker, kısa bir süre sonra çıkma hissi uyandırır. Yani basit şekerlerin tok tutma özelliği yoktur.
Meyveler içerisindeki posa sebebiyle aynı kategoride değerlendirilmez. Posa yenilen meyvenin kısa sürede sindirilmesini engeller ve hızlı insülin salınımına sebep olmazlar. Tahıllar arasından işlenmiş un ve un ile yapılan yemekler de şişmanlığa sebep olan besinlerdendir. Tüm işlenmiş tahıllar az miktarlarda yendiğinde bile şişmanlığa neden olmaktadır.
İçlerinde kepeği de bulanan tam tahıllı gıdalar ile beslenilmesi, tahılın posa etkisinden dolayı metabolizmadaki dengeyi sağlamaya yardım eder. Beyaz pirinç yerine bulgur tüketimi, makarna, beyaz ekmek gibi işlenmiş tahıllardan uzak durmak şişmanlık riskini azaltır.
Yağlar
Vücuda alınan enerjinin yaklaşık %30-40 arası yağlardan gelmektedir. Bu miktar yağ tüketmek şişmanlığa neden olmaz. Fakat hangi yağın tüketildiği önemlidir. Oda havasında katı kıvamda olan doymuş yağlar zararlıdır. Vücut doymuş yağları direk depolar. Ayrıca kızartma yağı veya fastfood yağı olarak da bilinen yüksek ısı ile yapısı değişen hidrojenize yağlar metabolizma tarafından kullanılamayan yağlardır. Sadece depolanırlar.
Doymuş ve hidrojenize yağ ile hazırlanmış yemekler şişman nedeni olan besinler arasındadır. Doymuş yağların arasından tereyağı margarine göre daha doğaldır ve vücuda olumsuz etkileri daha azdır. Cips gibi paket gıdaların içinde veya patates kızartması, hamburger gibi yiyeceklerde hidrojenize yağ bulunmaktadır ve şişmanlık yapan besinler olarak bilinirler. Vücudun yağ ihtiyacını zeytinyağı gibi yağ asidi oranı iyi, vücuda sayısız faydası olan besinlerden almak gerekir.
