Robotik cerrahi, önümüzdeki yıllarda cerrahinin gelişimini destekleyecek en önemli teknolojik araçlardan biri haline gelecektir. Bir robotu önemli kılan, bir teknoloji taşıyıcısı olmasıdır. Gelecekte modern cerrahinin de bunun üzerine inşa edileceği tahmin edilmektedir. Anadolu Sağlık Merkezi Genel Cerrahi Uzmanı prof. Doktor Metin Çakmakçi ile robotik cerrahi sistemleri hakkında konuştuk.
Robotik cerrahi neden önemlidir?
Prof. Dr. Metin çakmakçı: Modern cerrahiyi bugün ulaştığı seviyeye getirmede birkaç kritik faktör var; mikrobiyal bilim, anestezi ve teknoloji. Açık bir yarayı enfeksiyon, antibiyotik, antiseptik, dezenfeksiyon gibi mikroplarla enfekte olmadan veya kontamine olmadan iyileştirmenizi sağlayan bilgi sayesinde insanlar artık enfeksiyondan ölmüyor. Kan nakli ve depolanması da 20. yüzyılın gelişmeleri arasındadır. Üçüncü önemli nokta olan “anestezi” de günümüzde temel operasyonların ve konforlu işlemlerin yapılmasına imkan vermektedir. Oldukça karmaşık bir süreç olan anestezi sayesinde artık hasta hiçbir şey hissetmeden çok büyük operasyonlar yapılabilmektedir. En son dönüm noktası, yüksek teknoloji gelişmelerinden geldi. Sadece operasyon sırasında kullanılan teknolojiler değil, operasyon öncesi ve sonrasında kullanılan teknolojiler de farklılık göstermektedir. Bunları takip etmek de bir zorunluluk haline geliyor. Günümüzde robot ile çok iyi bir iş yapılabilse de elde edilen başarı hala yeterli değildir. Ancak enstrümanların artan tecrübesi ve hassasiyetinin bir sonucu olarak önümüzdeki yıllarda çok daha farklı şeyler yapılacağını düşünüyorum.
Robotik cerrahinin diğerlerinden farkı nedir?
Prof. Dr. Metin Çakmakçi: Robot sayesinde ameliyat alanı büyütülüyor ve çıplak gözle üç boyutlu görülebildiği için daha iyi bir görüntü elde ediliyor. Çıplak elle yapılabilen ve elle girilemeyen alanlara veya standart düz laparoskopik cihazlarla girilemeyen alanlardan daha hassas hareket ve birçok boyutta ameliyat yapabilme çok önemli temel özelliklerden biridir. Robot kollarının uçlarına takılan tutucular ve kesiciler standart laparoskopide iki boyutlu hareket gerçekleştirebilirken, bu sistemde yedi farklı boyutta hareket gibi özellikler sistemi daha kullanışlı hale getiriyor. Böylece daha hassas ve karmaşık, bir anlamda riskli işler daha hassas bir şekilde yapılabilir, üstelik uygulanabilir hale gelir. Açıkçası robotlar için geliştirilen yöntemler günümüzde gelişmeye ve doğal bir seçenek olmaya devam edecek. Öyle ki, bugün gerçekleştirilen ve kutlanan “geleneksel modern cerrahi” gelecek nesiller için muhtemelen çok “sert” olarak kabul edilecektir.
Robot onkolojik cerrahide nasıl kullanılır?
Prof. Dr. Metin çakmakçı: Kanser cerrahisinde yapılabilecek veya yapılamayacak yerlerdeki ameliyatlar robotlar kullanılarak yapılabilir. Bu sistem özellikle belirli yerlerdeki, dar yerlerdeki, ellerin ve aletlerin dönemeyeceği köşelerdeki tümörleri çıkarmak için kullanışlıdır. Bugün onları seçerek hareket etmek gerekiyor. Robotun faydalarını tartarak bilinçli kullanmak faydalıdır. Örneğin; Vücudun alt kısımlarında yer alan rektal kanser için robotik laparoskopi ve açık cerrahiye göre makası koruyarak tümörü çıkarmak için önemli ölçüde daha fazla fayda sağlar. Böylelikle teknolojinin doğru hastalar için hem uzun vadeli sonuçlar hem de yaşam konforu üzerinde olumlu bir etkisi vardır. Ancak, bu teknoloji günümüzde pahalıdır ve bu nedenle yerel olarak kullanılması gerekmektedir. Bu sınırlama gelecekte ortadan kalkacaktır. İkinci fark, klasik cerrahide önemli tecrübe, anatomi bilgisi ve enstrümana alışmayı gerektirmesidir. Cerrahın eğitimi ve deneyimi, robotik cerrahide başarılı sonuçlar için çok önemlidir.
Robotik cerrahi sistem nasıl çalışır, cerrahlar onu nasıl kontrol eder?
Şu anda kullanımda olan tek operasyonel robot olan Da Vinci Robotik Cerrahi Sistemi üç ayrı ana bölümden oluşmaktadır; konsol, cerrahi robot ve teşhir kulesi. Hareketimiz robotik bir silah üzerindeki bir bilgisayar sistemine aktarılıyor. En son robot modelinin dört kolu vardır. Bir yandan kamerayı, diğer üçü de cerrahi aletleri tutuyor. İki el, araçları kullandığım sağ ve sol ellerimi temsil ediyor. Öte yandan, kumaşı tutup çekmek, dikiş sırasında ipliği gözlemlemek gibi ek işler yapmamızı sağlar. Aletler, EndoWrist teknolojisi ile çalışan mafsallı uçlara sahiptir. Bu aletlerle yedi kafa hareketi ve iki eksenel kafa dönüşü mümkündür. Bu hareket dereceleri üç kol hareketinden, üç bilek hareketinden, tutma veya
