Kanser ağrısı yönetiminin amacı, hastaya yeterli analjezi sağlamak ve mümkün olduğunca hastanın aktif ve kaliteli yaşamına katkıda bulunmaktır. Kanser hastasına yaklaşım çok önemlidir. Öncelikle doktorlar ve hasta yakınları hasta ile ekip halinde çalışmalıdır. Hastaya anlayışla davranın, yalnız bırakılmamalıdır. Gerekirse profesyonel psikolojik destek sağlanmalıdır. Hasta onkoloji açısından değerlendirilmeli ve hastalığa yönelik gerekli tedaviler uygulanırken ağrı kontrolü sağlanmalıdır. Kanser ağrısının doğru ve yeterli bir şekilde değerlendirilmesi, hasta için hayati bir ilk adımdır. Kanserle ilişkili spesifik ağrı sendromlarını tanımak ve bunların altında yatan mekanizmaları anlamak her zaman yeterli değildir. Değerlendirme, yalnızca fiziksel sorunu anlamayı değil aynı zamanda psikolojik, sosyal ve duygusal bileşenleri anlamayı da gerektirir.
Kanser ağrısı yönetimi stratejisi Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından detaylandırılmıştır. Merdiven sistemi olarak adlandırılan bu strateji doğrultusunda ağrı kesicilerin kullanımında basit ilaçlardan başlayarak daha sofistike yöntemler aktarılır.
Bu sistem hastadan hastaya ve ağrının bulunduğu yerden farklılık gösterse de tüm hastalara uygulanabilmektedir.
Hastaya uygulanan yöntemlerin amaçları:
Ağrısız uykunun uzaması,
Tek başına acı hissetmiyorum
Hastanın ayakta dururken veya hareket ederken ağrı hissetmemesinin sağlanması olarak özetlenebilir.
Birincisi, kemoterapi, radyasyon tedavisi ve cerrahi gibi kanser tedavilerinin kullanılmasıdır. Ancak şu ana kadar ağrı kesici ilaç almanın ve diğer şikayetler için semptomatik tedaviye başlamanın bir sakıncası yoktur. Ağrı kesici yöntemlerin uygulanması bile söz konusu tedaviler için uygun bir ortam yaratır.
Kanser ağrısının giderilmesi için öneriler:
Orijinal ve iyi bilinen bir ilaçla başlayın.
Uygulama yolunu hastanın gereksinimlerine göre ayarlayın.
Başlangıç dozu ayarlandıktan sonra düzenli uygulama önerilir.
Etkiyi arttırmak için birden fazla ilaç kullanın.
Hastayı aşırı uykulu yapan ilaçlardan kaçının.
Yan etkiler hakkında bilgi edinin ve önleyici tedavi önerin.
İlaç toleransının gelişimini izleyin ve gerekirse alternatif tedaviye geçin.
Aşırı dozdan kaçının.
Yukarıda bahsettiğimiz anlayışa, yaklaşıma, kullandığımız ilaçlara ve yöntemlere rağmen günümüzde özellikle gelişmekte olan ülkelerde kanser ağrısını tamamen tedavi etmek imkansızdır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) farklı ülkelerden toplanan bilgileri değerlendirdiğinde, bugün kanser ağrısının tamamen tedavi edilememesinin birkaç nedeni belirledi:
Kanser ağrısı için tedavi ve palyatif bakım konusunda ulusal politikanın olmaması,
Pek çok kanser ağrısının hafifletilebileceğinin farkında olmayan sağlık çalışanları, politikacılar ve yöneticiler,
Sağlık hizmeti sunum sistemleri ve personelinin mali kaynaklarının sınırlandırılması,
Morfin benzeri ilaçlar almanın bağımlılığa yol açabileceği endişesi,
Bu tür ilaçların kullanımına ilişkin yasal kısıtlama.
Kanser ağrısına teknolojik yaklaşımlar
Son otuz yılda kanser ağrısını tedavi etmek için hem ağrı biliminin hem de teknolojinin gelişimi ümit vericiydi. İlaç tedavisi ile başarısız olan hastalar için girişimsel yöntemler, radyo dalgaları (radyo frekansı termokoagülasyon), omurilik kalp pilleri veya morfinin doğrudan omuriliğe enjekte edildiği pompalama sistemleri kullanılarak ağrıya neden olan sinirlerin yok edilmesine kadar uzanır. Bu alanda tecrübeli, farklı uzmanlık alanlarından multidisipliner ekiplere sahip olmak çok önemlidir. Ağrının yeri, türü ve şiddetine göre hastaya hangi yöntemin uygulanacağına karar verilebilir.
